Matbaa ne zaman icat edildi denildiğinde çok merak edilen bir konuya değinmiş oluruz. Avrupa bölgesinde ağaç oyarak yapılan matbaacılık günümüze kadar türlü güncellemelerden geçerek bugünkü halini almıştır.
Matbaa Ne Zaman icat edildi?
Matbaacılık, metin ve görüntüyü çoğunlukla kağıt ve benzeri yüzeylere baskıyı gerçekleştirerek çoğaltma işidir. Matbaanın ilk icatı Uzak Doğu bölgesinde başlamıştır. İlk matbaa ağaç oyarak MS 593’te Çin’de kurulmuştur. İlk gazete ise MS 700’lerde Pekin’de basılmıştır. 8. yüzyılda Japonya’da baskı yapıldığı, imparatoriçe Shotoko’nun Budizm’in Kutsal metinlerini Sanskrit dilinde Çin alfabesiyle bastırıldığı bilinmektedir. Bilinen en eski eksiksiz baskı kitabı olan Tianemmen ruloları Çin’de 868’de basılmıştır. İlk kez tek harf kalıpları kullanılarak baskı yapmaya ise 1040 yıllarında Bi Sheng adında bir Çinlinin porselenden yapılmış harf kalıpları kullanarak uyguladığı bilinmektedir.
Doğudan Batıya Yayılma
Tun-Huang mağarasındaki buluntular, matbaayı Çinlilerden alan Uygurların 9. Yüzyılda baskı yaptığını göstermektedir. Diğer yandan, Çin’den mi geldiği veya bağımsız icat edildiğimi bilinmese de Mısır’da 4. YY itibariyle kumaş veya deri üzerine ağaç oyma kalıplarıyla baskı yapıldığı öğrenilmiştir. Aynı teknikle Arapça metinlerin basılması 9. ve 10. YY gene Mısır’da yapılmıştır.
Avrupa da Modern Matbaacılık
Avrupa ağaç oyma kalıplardan kumaş veya deri üzerine baskı yapmayı İslam dünyasından alarak başlamıştır. Özellikle 15. YY’da Avrupa’da matbaanın merkezi olan Hollanda’da baskı tekniğini çok geliştirmiştir. O dönemde hattatlar tarafından yazılan ve hakkaklar tarafından kazılan tahta kalıpların yanında Harlem kentinde İlk kez tek harf kalıplarıyla baskı çalışmalarını 1430 yılında Lourens Janszoon Coster’in yaptığı bilinmektedir.
1450 yılında Johannes Gutenberg, ortağı Fust ile birlikte Almanya’nın Maiz şehrinde metal kalıplı harflerle basım tekniğini bulmuş ve matbaayı uygulamıştır. Guttenberg’in üretimi özellikle de 1455’te bastığı İncil, yüksek kalitesi ve ucuz fiyatıyla kısa sürede başarılı olmuştur, yeni buluş Avrupa’dan başlayarak tüm dünyaya yayılmıştır. Daha sonra Tipo baskı olarak bilinen bu matbaa tekniği sanayi devrimiyle doğan modern baskı makinalarının ve matbaacılık endüstrisinin temeli olmuş ve 20. YY sonlarına kadar gelmiş ve gelişmiltir.